10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 33

“10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Sayfa 33 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 33

Tortul (Sedimanter) Kayaçlar

Kayaçlar; akarsu, rüzgâr ve buzul gibi dış kuvvetlerin etkisiyle parçalanır. Küçük boyuttaki bu parçalara tortul denir. Bu tortullar; akarsular, rüzgârlar, buzullar tarafından taşınarak göl, deniz ve okyanus tabanlarında ya da vadi tabanı gibi çukur yerlerde birikir.

Üst üste biriken tortullar zamanla sıkışır ve çimentolaşma etkisiyle birbirine bağlanıp kayaç hâlini alır. Bu şekilde oluşan kayaçlara tortul kayaçlar denir. Tabakalı bir yapı gösteren tortul kayaç- ların bünyelerinde fosil bulunabilir. Bu nedenle jeolojik zaman sürecindeki canlı yaşamı hakkında bilgi verebilir.
Tortul kayarlar: fiziksel (kırıntılı), kimyasal ve organik tortullar seklinde üçe ayrılır.

Fiziksel Tortul Kayaçlar: Kil, mil, kum ve çakıl gibi taneli malzemelerin akarsular, dalgalar, rüzgârlar ve buzullar tarafından taşınıp biriktirilmesi ve bu malzemenin zamanla çimentolaşması sonucu oluşan kayaçlardır. Çakıl taşı, kil taşı, kum taşı fiziksel tortul kayaçların başlıca örnekleridir (Görsel 1.25). Bu kayaçlar çimento yapımında ve inşaat sektörünün farklı faaliyetlerinde kullanılır.

Organik Tortul Kayaçlar: Bitki ve hayvan kalıntılarının üst üste birikmesi ve taşlaşması sonucu oluşan kayaçlardır. Antrasit, taş kömürü, linyit, turba gibi kömür türleri ile mercan kaya ve tebeşir organik kayaçların başlıca örnekleridir (Görsel 1.26). Bunlardan taş kömürü, demir çelik sanayisinde enerji kaynağı olarak kullanılır. Diğer kömür türleri de enerji üretimi ve ısınma amaçlı kullanılır.

Kimyasal Tortul Kayaçlar: Sular tarafından kimyasal yollarla çözünmüş minerallerin çökelmesiyle oluşan kayaçlardır. Bileşimlerinde genellikle kalsiyum karbonat (CaCO3) bulunur. Kireç taşı (kalker), alçı taşı (jips), kaya tuzu, traverten kimyasal tortul kayaçların başlıca örnekleridir. Kireç taşı ve alçı taşı inşaat sektöründe yoğun olarak kullanılır. Deniz ve göl tuzunun yanında kaya tuzu da tuz elde edilen kaynaklardan biridir. Bu tuzlar; ulaşımda (buzlanmayı önlemek için), sanayide ve sofralarda yemeklik tuz olarak kullanılır.

Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçlar

Püskürük ve tortul kayaçların yer kabuğunun derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınç etkisinde kalarak değişime uğraması sonucu oluşan kayaçlardır. Başkalaşma sonucun da yeni kayacın görünümünde ve kimyasal yapısında değişiklikler olur. Kireç taşının (kalker) başkalaşması ile oluşan mermer, kil taşının başkalaşması ile oluşan şist, granitin başkalaşması ile oluşan gnays, kum taşının başkalaşması ile oluşan kuvarsit, başkalaşım kayaçların belirgin örnekleri dir (Görsel 1.27).

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 33 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.