10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Afetler Cevapları

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Gün Yayınları 4. Ünite Çevre ve Toplum Sayfa 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258 Afetler Etkinlik Soruları ve Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Afetler Cevapları

Afetler

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 233 Cevabı

1. Kitle iletişim araçlarında afetlerle ilgili herhangi bir haber veya belgesel seyrettiyseniz buna dair gözlemlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Doğal afetler, yeryüzü şekilleri, dünyanın oluşumu ve katmanlar sebebi ile yani doğal yollar ile meydana gelmekte olup can ve mal kaybına sebebiyet verirler. Doğal afetler çok kısa süreler içinde meydana gelmekte olup meydana gelmeden önce veya geldikten sonra insanlar tarafından hiçbir şekilde engellenememektedirler. Bazı afet türleri dolayısı ile dünyada daha sık nerelerde görülebileceği ve bilimin ışığında tahmini olarak ne zaman yaşanabileceği hakkında bilgiler sunabilmektedir. Doğal afetler doğrudan ortaya çıkabildikleri gibi sonuçları uzun yıllar sonrasında ve dolaylı bir şekilde de gözlemlenebilmektedir. Doğal afetler oluşum türlerine göre ayrılmaktadırlar. Deprem, heyelan, volkanik patlamalar gibi doğal afetler jeolojik doğal afetler grubunda yer almakta iken, sel, çığ, kuraklık, fırtına, orman yangını, hortum gibi afetler ise meteorolojik doğal afetlerdir. Bunun yanı sıra insan sebebi ile oluşan doğal afetler yangınlar, hava kirliliği, su kirliliği, çevre kirliliği ve ulaşım kazaları iken orman yangınlarının oluşum sebebi olarak insanların yer alması durumunda da insan kökenli afetler arasında yerini almaktadır. Doğal afetlerin ortak özellikleri arasında oluşumunun kısa sürmesi, başladıktan sonra engellenememesi ve can ve mal kaybına sebep olmalarının dışında oluşumları ile ilgili bilgi edinilebilmesi açısından kesin bir bilgi içermemeleri de gelmektedir. Öte yandan oluşuma bağlı meydana gelecek hasarları engellemek açısından tedbirler alınmaktadır.

2. Yakın çevrenizde ciddi anlamda can ve mal kaybının yaşandığı herhangi bir olay oldu mu? Olduysa bu olayın hangi özellikleri bu tür sonuçlara yol açmış olabilir? Düşüncelerinizi sınıfta paylaşınız.

• Cevap: Ülkemiz oluşumunun genç yapıda olması ve çeşitli iklime sahip olması sebebi ile doğal afetler konusunda oldukça çeşitli afetler ile karşılaşabilmektedir. Ancak son jeolojik zaman dilimlerinde oluşumunu tamamlamış olmasından kaynaklı olarak en sık görülen doğal afet deprem olup, depremin oluşumu hakkında uyarılar yapılabileceği gibi önlenmesi mümkün olmayan doğal afetlerden biri olması sebebi ile gerçekleştiğinde can ve mal kaybına sebebiyet vermektedir. Doğal afetlerin oluşumunda etkili olan iki faktör yer almaktadır. Bunlardan ilki iklim ikincisi yeryüzü şekilleridir.Doğal afetlerin gerçekleştikleri sırada oluşan kayıplar insanların tedbirsiz yerleşimlerinden kaynaklı meydana gelmekte olup yaşama şekillerinden kaynaklı olarak da meydana gelebilmektedir. Ülkemizde görülen ve en çok hasara sebep olan deprem 17 Ağustos 1999 Marmara depremi olarak bilinmektedir. Çok kısa süre içerisinde sayısı binleri geçen ölüme sebebiyet olmasının yanı sıra yıkılan bina ve yapılar ekonomik maliyet olarak yirmi milyar dolar civarında hesaplanmıştır. Ülkemizde meydana gelen doğal afetler iklim çeşitliliğinden dolayı fazla olup bu doğal afetlerde yaşanan kayıplar genellikle insanların şehirlere plansız yerleşimlerinde kaynaklı olarak meydana gelmektedir. Öte yandan kontrolsüz nüfus artışı da buna sebep olmak ile birlikte doğaya karşı tedbirsiz olmak da doğal afetlerin oluşumlarını tetikleyen durumlar arasında yer almaktadır.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 234 Cevabı

AFAD’ın (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) 50 yıllık verileri doğrultusunda hazırlanan yukarıdaki grafikte Türkiye’de yaşanan afetlerin görülme sıklığı ve afetzede sayısına göre afet türlerinin oranları verilmiştir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Türkiye’de Afetlerin Görülme Oranı

Heyelan: % 45
Kaya Düşmesi: % 10
Sel ve Taşkın: % 14
Deprem: % 18
Çığ: % 2
Çoklu Afetler: % 7
Diğer Afetler: % 4

Türkiye’de Afetzede Sayısına Göre Afet Türlerinin Oranı

Heyelan: % 21
Kaya Düşmesi: % 7
Sel ve Taşkın: % 8
Deprem: % 55
Çığ: % 2
Çoklu Afetler: % 4
Diğer Afetler: % 3

1. Türkiye’de oransal bakımdan en çok görülen ve insanları en fazla etkileyen afetler hangileridir?

• Cevap: Türkiye’de oransal bakımdan en çok görülen afetler heyelan, sel ve taşkın, deprem ve çoklu afetlerdir. Ancak, afetzede sayısına göre bakıldığında en fazla etkilenen afet türü depremdir.

2. Afetlerin görülme oranları ile afetzede oranlarının paralellik göstermemesini nasıl açıklayabilirsiniz?

• Cevap: Afetlerin görülme oranları ile afetzede oranları arasındaki fark, afetlerin şiddeti, süresi, yerleşim alanlarına yakınlığı ve hazırlıklı olunup olunmaması gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Örneğin, depremler Türkiye’de sıklıkla görülmekte ve yüksek oranda can ve mal kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle, depremler hem görülme oranı hem de afetzede oranı yüksek bir afet türüdür. Diğer yandan, heyelan ve kaya düşmesi gibi afetlerin görülme oranı yüksek olmasına rağmen, etkilediği alanların büyüklüğü ve yoğunluğu nedeniyle afetzede oranları düşük kalabilmektedir.

3. Tayfun, kasırga ve volkanik patlama gibi afetlerin ülkemizde etkili olmamasının nedenleri neler olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Tayfun, kasırga ve volkanik patlama gibi afetler ülkemizde nadiren görülmektedir. Bunun nedeni, ülkemizin bu tür afetlerin yoğunlukla görüldüğü tropikal ve subtropikal bölgeler yerine, daha ılıman iklim kuşağında yer alması olabilir. Ayrıca, volkanik patlamalar için aktif bir volkanik bölgeye sahip olmamamız da bu tür afetlerin oluşmasını engelleyebilir. Ancak, ülkemizde deprem, sel, taşkın, heyelan gibi afetlerin sıklıkla görülmesi, afetlere karşı hazırlıklı olunması ve önlemlerin alınması gerektiğini göstermektedir.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 238 Cevabı

Aşağıdaki haritada ülkelerin doğal afetlere maruz kalma düzeyleri (BM, 2013) gösterilmiştir. Ön bilgilerinizden ve haritadan yararlanarak soruları cevaplayınız.

Ülkelerin doğal afetlere maruz kalma seviyelerinin farklı olmasının sebepleri neler olabilir? Düşüncelerinizi sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Felaketler, oluşum anını engelleyebilmek noktasında insan yeteneklerini aşan, geniş alana yayılan, hasarlara sebebiyet veren, meydana geldiği bölgelerde insani krizlere yol açan insan yapımı krizlerin ya da doğal afetlerin bir sonucu olarak tanımlanır. Ülkelerin doğal afetlere maruz kalma seviyelerinin farklı olmasının sebepleri iklimsel koşullar, kuraklık, kıtaların oluşum süreçleri.

Pasifik Okyanusu kıyılarının büyük bölümü, doğal afetlere çok yüksek seviyede maruz kalmaktadır. Bölgede faaliyet gösteren hangi süreçler bu duruma neden olabilir? Düşüncelerinizi sınıfta paylaşınız.

• Cevap: Pasifik Okyanusundan kaynaklı tsunami dalgaları.

Türkiye’nin doğal afetlerden etkilenme düzeyi oldukça yüksekken çevresindeki bölgelerde ise bu seviye daha düşüktür. Bu durumun başlıca sebeplerinin neler olabileceğine dair düşüncelerinizi açıklayınız.

• Cevap: İklim ve yeryüzü şekilleri.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 242 Cevabı

Sınıf arkadaşlarınız ve öğretmenlerinizle birlikte yakın çevrenizde bulunan bir afet bölgesine gezi düzenleyiniz. Gezinizde aşağıdaki aşamaları göz önünde bulundurunuz.
Bölgede yaşanan afet türünü öğrenerek bu tür bir afetin bölgeye verdiği zararları gözlemleyiniz.

• Cevap: Sınıfça yapılması gereken bir etkinlik.

Bu bölgede tekrar bir afet yaşanması durumunda alınabilecek tedbirleri belirleyiniz.

• Cevap: Sınıfça yapılması gereken bir etkinlik.

Gözlemlerinizi bir rapor hâline getirerek ürün dosyanızda saklayınız.

• Cevap: Sınıfça yapılması gereken bir etkinlik.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 243 Cevabı

Deprem sonrası yardım ekipleri ulaşana kadar acil ihtiyaçların ve değerli evrakın saklanabileceği bir afet çantasına ihtiyaç vardır. Bu afet çantasında bulunması gerekenleri araştırarak bir deprem çantası hazırlayınız. Hazırladığınız deprem çantasını sınıfa getirerek diğer arkadaşlarınızın çantaları ile karşılaştırınız.

• Cevap:

Deprem Çantasında Bulunması Gereken Temel Malzemeler 

➜ Su
➜ Enerji veren yiyecekler
➜ Yedek pilleri ile fener
➜ İlkyardım çantası
➜ Kişisel reçeteli ilaçlar (kalp, damar, tansiyon, şeker için hormonal ilaçlar)
➜ Çocuklarınızın kullandığı ilaçlar
➜ Birer kat giysi
➜ Bir miktar para
➜ Kolay taşınabilir bir battaniye
➜ Çakı
➜ Düdük
➜ Kalem, kağıt
➜ Önemli telefon numaralarının ve iletişime geçilecek kişilerin bilgilerinin bulunduğu su geçirmeyen bir dosya
➜ Çocuklar, yaşlılar, engelliler ve ev hayvanları için özel malzemeler
➜ Tuvalet kağıdı, tuvalet atıkları için naylon poşetler.

Bir insanın temel ihtiyaçlarını kapsayan bu deprem çantasına ihtiyaçlarınıza göre eklemeler yapabilirsiniz. Ancak çantanızdaki pil, yiyecek, su gibi malzemelerin sürelerini de takip etmeyi unutmayın. Deprem çantasındaki ürünlerin raf ömrünü takip etmenin yanında mevsim değişikliklerini de göz önünde bulundurabilirsiniz. Kış şartlarında hazırladığınız deprem çantasında yaz hazırlıkları yaparken;

➜ Kalın bir battaniye yerine ince bir örtü,
➜ Kışlık giysiler yerine yazlık ve hafif giysiler,
➜ Sinek ve böceklere karşı koruyucu sprey,
➜ Böcek ısırmalarına karşı anti bakteriyel krem ve sabun,
➜ Güneşten korunmak için katlanır pratik bir şemsiye,
➜ Güneşten korunmak için şapka,
➜ Güneş koruyucu krem gibi malzemelerle değişiklikler yapabilirsiniz. Hazırladığınız deprem çantasının bir benzerini arabanızın bagajında, iş yerinizdeki dolabınızda, yazlık evinizde de bulundurabilir, böylece her an olabilecek bir depremde önemli kişisel ihtiyaçlarınıza erişim sağlayabilirsiniz.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 246 Cevabı

Aşağıdaki haritada dünyada yer alan başlıca aktif volkanlar numaralarla gösterilmiştir. Haritadaki numaralarla aşağıda isimleri verilen volkanları örnekteki gibi eşleştiriniz. Sizden istenen araştırmaları çeşitli kaynaklardan yararlanarak hazırlayınız ve araştırma sonuçlarınızı sınıfta paylaşınız.

• Cevap:

Yanardağ patlamaları, etkileri itibarıyla hem kısa süreçte hem de uzun vadede tam bir felaketle sonuçlanmıştır. Bununla ilgili aşağıda verilen yanardağ felaketlerinden istediğinizi seçerek bir araştırma yapınız.

• Cevap: Helens Yanardağı hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

St. Helens Yanardağı

St. Helen Yanardağı ya da başka bir deyişle St. Helen Dağı, Kuzey Amerika ülkelerinden Amerika Birleşik Devletleri’nin kuzey batı eyaletlerinden Washington’da bulunur. Buradaki Washington, Amerika Birleşik Devletleri’nin başkenti olan Washington değildir. Başkent Washington, District of Columbia’da bulunur bu da Amerika’nın kuzey doğusunda yer alır. O yüzden başkent olarak telaffuz edilen Washington ayrıca D.C. olarak da anılır. Söz konusu St. Helen Dağı ise, Amerika’nın başkentine yaklaşık olarak 5,500km uzağında bulunun kendisiyle aynı adlı eyalette bulunmaktadır. St. Helen Dağı, dünyanın en aktif yanardağları arasında yer alır ve halen faal olarak patlamaya hazır bir bomba olarak kabul edilir. Tarih boyunca birçok kez faaliyete geçen ve gerçekleştirdiği sıra dışı patlamalarla gündeme gelen St. Helen Dağı, bölgede yaşayan halkın hayatını ciddi anlamda tehdit edebilecek bir jeofiziksel güce sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington eyaletinin Skamania İlinde bulunan St. Helen Dağı, son olarak 1982 yılında sıra dışı bir patlama gerçekleştirerek, jeofizik alanında bir ciddi çalışma sahaları açılmasına da yardımcı olmuştur.

Sahip olduğu jeolojik altyapısı ve jeofiziksel potansiyeli ile dünyanın en tehlikeli faal 3 yanardağı arasında kabul edilen St. Helen Dağı, özellikle 1982 yılında gerçekleştirdiği yanal patlama ile, bilim adamlarının ilgisini ziyadesiyle çekmiştir. Amerika Birleşik Devletleri topraklarında yer alan en önemli ve en tehlikeli yanardağ olma özelliğini haiz St. Helen Dağı, 2,549 metre yüksekliğindedir. Aslında bu yükseklik çok daha fazla idi, ancak 1982 yılında yanardağın gerçekleştirdiği sıra dışı patlama ile beraber yüksekliği dörtte bir oranında azaldı. Bakıldığı zaman Amerika Birleşik Devletleri üzerinde yer alan birçok dağa nazaran oldukça genç bir kaya yapısına ve yaşına sahip olan St. Helen Dağı, 40,000 yıldan daha genç olarak kabul edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri tarihi incelendiğinde St. Helen Dağı, en ölümcül ve ekonomiye en çok zararı vermiş olan dağ olarak kabul edilmektedir. Modern anlamda jeolojik kayıtların tutulmaya başlamasının ardından yaşanan en büyük patlama 1982 yılına denk gelmiştir. Bu patlama beraberinde çok büyük bir maddi yıkım ile insan kaybına da yol açmıştır.

1982 yılında gerçekleşen St. Helen Dağı patlaması sonucunda toplam 57 kişi yaşamını yitirmiş ve bunun yanı sıra, 250 ev, 47 köprü, 24km uzunluğunda demiryolu, 298km uzunluğunda karayolu, kullanılmaz hale gelmiştir. Bu anlamda St. Helen Dağı yarattığı enkaz ile Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en tehlikeli ve en ölümcül yanardağı olmayı başarmıştır. Ancak tüm bu yaşananlar sonucunda özellikle Amerika Birleşik Devletleri, faal yanardağların yamaçlarına yerleşim yeri inşa etmenin ne kadar büyük bir hata olduğunu da anlamıştır. St. Helen Dağı, önümüzdeki 100 yıl içinde tekrar büyük bir patlama yapması beklenmektedir. Bu anlamda Amerikan Sismoloji Dairesi çeşitli çalışmalar yürütmektedir.

Eyjafjallajökull Yanardağı’nın 2010 yılında püskürttüğü küller, Avrupa genelinde hava trafiği açısından çok ciddi olumsuzluklara yol açmıştır. Bundan hareketle volkanik faaliyetlerin ulaşım sistemleri üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma yapınız.

• Cevap: Volkanlar patladığında, lavın yayıldığı yerlerde birçok bitki ölse de, lav mineral açısından çok zengin olduğundan, lav kuruduğunda  bitkiler tekrar ve çok sağlıklı bir şekilde ortaya çıkabilirler. Bu nedenle volkanik aktivitenin bulunduğu alanlar tarım için oldukça uygundur. Volkanik faaliyetlerin ulaşım sistemleri üzerinde olumsuz bir etkisi vardır. Bu yerlerin her daim tehlike altında olmasından kaynaklı. 

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 250 Cevabı

Aşağıdaki haritada insan eliyle oluşan su erozyonuna dair dünyadaki risk durumu gösterilmiştir (BM, 2013). Ön bilgileriniz ve haritadan yararlanarak soruları cevaplayınız.

• Batı Avrupa, Güneydoğu Asya ve ABD’nin doğu kıyıları gibi bölgelerde su erozyonu riskinin çok yüksek olduğu görülmektedir. Bu durumun başlıca sebepleri nelerdir?

• Cevap: Yeryüzü şekilleri ve iklim.

Amazon Havzası ile Büyük Sahra Çölü’nde risk düzeyinin farklı olmasının nedenleri nelerdir? Düşüncelerinizi sınıfta paylaşınız.

• Cevap: İklim.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 252 Cevabı

Aşağıdaki tabloda 1900-2005 yılları arasında kıtalarda meydana gelen kasırgaların sayısı, yaşanan can kaybı ve oluşan hasarın maliyeti yer almaktadır. Tabloda verilenleri inceleyerek soruları cevaplayınız.

Kasırgaların en çok Amerika ve Asya kıtalarında görülmesinin başlıca sebepleri nelerdir?

• Cevap: Kasırgalar en çok Amerika ve Asya kıtalarında gözlemlenmekte olup bunun başlıca sebeplerinden biri okyanusa kıyılarının olması ve okyanusa yakın bölgelerde oldukça büyük yerleşim alanlarına sahip olmalarıdır. Bunun yanı sıra iklim koşulları ile birlikte meydana gelmekte olan ve rüzgarın deniz içerisinde daire oluşturarak yani dönerek meydana gelmesi suyun hareketlenmesi ile birlikte şiddeti arttığı takdirde etraftaki yapı ve binaları ve insanları içerisine çekebilecek kadar kuvvetlenebilmekte olan bir afettir. Diğer doğal afetler gibi başladıktan sonra önlenemez olması ve pek çok kayba sebebiyet vermesi dolayısı ile dikkat edilmesi gereken bir afettir.

Kasırga sayısı ve can kaybı en çok Asya Kıtası’nda iken en çok hasarın Amerika Kıtası’nda olması nasıl açıklanabilir? Düşüncelerinizi sınıfta paylaşınız.

• Cevap: Kasırganın en sık yaşandığı kıtalar Amerika ve Asya kıtaları olup okyanusa yakın olmaları ve tropikal iklime sahip olmaları sebebi ile yıl içinde şiddeti çok olmayan kasırgalara şahit olurlar. ancak bazı zamanlarda kasırganın şiddeti oldukça fazla olup can ve mal kaybına sebep olabilmektedir. Kasırgadan kaynaklı olarak Asya kıtasında daha çok can kaybının olmasının sebebi plansız yerleşmeler ile birlikte plansız nüfus artışı ve tedbirsizliklerdir. Öte yandan Amerika kıtasının en büyük hasarı alma sebebi ise bitiş noktasında olmasından kaynaklı en şiddetli kasırgalara şahit olmasıdır. Kasırganın oluşumu için alınan tedbirlere rağmen hasardan korunmak pek mümkün değildir.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 253 Cevabı

Türkiye’de rüzgârların neden olduğu afetler hakkında bir araştırma yapınız. Araştırma sonuçlarınızı sınıfta paylaşınız.

• Cevap: Türkiye’de rüzgârlar ekinlerin zarar görmesine sebep olur. Üç tarafı denizlerle çevirili olan ülkemizde de balıkçılık sektörünü olumsuz yönde etkiler.

10. Sınıf Meb Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.